Proceder z zatrudnianiem pracowników na czarno jest trudny do oszacowania. Pomocne w rozwiązaniu tych problemów są jednak działania Państwowej Inspekcji Pracy. Najnowsze sprawozdanie z działalności tego organu za rok 2023 wskazuje, że odsetek nielegalnego zatrudnienia utrzymuje się na wysokim poziomie.
Nielegalne zatrudnienie według danych PIP
Jeśli chodzi o nielegalne zatrudnienie, kontrole Państwowej Inspekcji Pracy w 2023 roku przeprowadzono na 120 tys. zatrudnionych. Nieprawidłowości z tym związane stwierdzono u 15,7 tysiąca osób. Nielegalne zatrudnienie dotyczyło najczęściej branż typu handel, naprawy, przetwórstwo przemysłowe oraz budownictwo.
Kontrole PIP przeprowadzano również w odniesieniu do obcokrajowców. Takich wizyt było ponad 9 tysięcy, w czasie których sprawdzono 39 403 pracowników spoza kraju. W wyniku tych działań wykryto, że ponad 17% cudzoziemców powierzono nielegalną pracę.
Propozycja nowych sankcji dla pracodawców
Jak informuje Dziennik Gazeta Prawna, PIP ma już pomysł na działania, które miałyby zniechęcić pracodawców do nielegalnych procedur. Poza karami finansowymi uzależnionymi od skali naruszenia, proponowane są sankcje w postaci środków niefinansowych. Miałyby one utrudnić prowadzenie działalności i zmniejszyć konkurencyjność firmy. Wymienia się tutaj:
- zwrot otrzymywanych od państwa funduszy, dotacji, ulg podatkowych;
- zakaz składania ofert przy zamówieniach publicznych;
- brak możliwości występowania o stażystów;
- zakaz zatrudniania cudzoziemców.
W rzeczywistości takie konsekwencje mogłyby być dla firmy bardziej niekorzystne niż konieczność zapłaty kary finansowej, co widać na przykładzie stosowania ich w innych krajach Unii Europejskiej.
Kolejną zmianą proponowaną przez Państwową Inspekcję Pracy jest wzrost wysokości kary za powierzanie pracy na czarno, która obecnie wynosi od tysiąca do 30 tys. zł. Grzywna miałaby być uzależniona od liczby osób pracujących nielegalnie.
Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy
Jak możemy przeczytać na stronie Państwowej, 2023 rok ujawnił wiele nieprawidłowości na płaszczyźnie prowadzenia działalności. W ubiegłym roku PIP przeprowadził ponad 61 tys. kontroli u prawie 50 tysięcy pracodawców.
Spora część z tych działań była podjęta w wyniku skarg kierowanych do inspekcji. W całym roku było ich ponad 43 tysiące, które dotyczyły blisko 76 tysięcy różnych zagadnień. Większość skarg (37%) była związana z wypłatą wynagrodzeń i innych świadczeń związanych z zatrudnieniem.
Efektem interwencji PIP oraz zastosowania odpowiednich środków prawnych (głównie wydawanych decyzji płacowych) aż 65 tysięcy pracowników i osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych otrzymało ponad 72,5 miliona złotych.
W trakcie kontroli podejmowanych przez Państwową Inspekcję Pracy zbadano też 1756 wypadków przy pracy, w tym 199 ze skutkiem śmiertelnym. Podejmując takie działania, inspektorzy zlikwidowali ponad 72 tysiące bezpośrednich zagrożeń życia i zdrowia pracowników, wpływając na poprawę bezpieczeństwa zatrudnionych.
