Śmierć papieża Franciszka poruszyła cały świat. Wśród wiernych – i nie tylko – pojawiło się ważne pytanie: czy pracownik ma prawo do dnia wolnego na pogrzeb papieża? Czy odmowa udzielenia urlopu może być potraktowana jako przejaw dyskryminacji religijnej? Odpowiadamy na te pytania, analizując przepisy prawa pracy oraz aktualną sytuację w związku z pogrzebem papieża Franciszka.
Śmierć papieża Franciszka – narodowa żałoba i poruszenie wiernych
W dniu 21 kwietnia 2025 r., w Poniedziałek Wielkanocny, świat obiegła wiadomość o śmierci papieża Franciszka – Jorge Mario Bergoglio. Zaledwie dzień wcześniej, 20 kwietnia, Papież uczestniczył jeszcze w obchodach Wielkiej Niedzieli na Placu Św. Piotra. Jego odejście wywołało ogromne emocje i duchowe poruszenie, a wielu wiernych już zapowiada, że 26 kwietnia 2025 r. – w dniu pogrzebu – chce wziąć wolne, by uczestniczyć w uroczystościach lub obejrzeć transmisję pogrzebu papieża.
Pogrzeb papieża – gdzie i kiedy?
Pogrzeb papieża Franciszka odbędzie się w sobotę, 26 kwietnia 2025 r., o godz. 10:00 na Placu Świętego Piotra w Watykanie. Transmisja będzie dostępna na żywo w największych polskich stacjach: TVP1, TVP Info, TVN24 oraz Polsat News. Papież zostanie pochowany nie w Watykanie, lecz w Rzymie, w bazylice Matki Bożej Większej (Santa Maria Maggiore).
Czy przysługuje dzień wolny na pogrzeb papieża?
W polskim prawie pracy istnieje pojęcie urlopu okolicznościowego, który przysługuje w szczególnych sytuacjach, takich jak ślub czy śmierć członka najbliższej rodziny. Niestety, śmierć papieża nie kwalifikuje się jako przesłanka do udzielenia urlopu okolicznościowego.
Pracownik, który chce uczestniczyć w uroczystościach lub oglądać pogrzeb papieża w telewizji, może jednak skorzystać z innych form wolnego:
- urlopu na żądanie,
- urlopu wypoczynkowego,
- porozumienia z pracodawcą o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy (np. w ramach odpracowania godzin).
Zakaz dyskryminacji w miejscu pracy – co mówi prawo?
Zgodnie z art. 18(3a) Kodeksu pracy (Dz.U. z 2025 r. poz. 277), dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, m.in. ze względu na religię lub wyznanie, jest niedopuszczalna.
W tym kontekście pojawia się pytanie: czy odmowa udzielenia wolnego dnia na pogrzeb papieża może być uznana za dyskryminację religijną?
Eksperci podkreślają, że nieudzielenie dnia wolnego na tę okoliczność nie stanowi przejawu dyskryminacji, ponieważ nie wynika z nierównego traktowania konkretnej osoby ze względu na jej religię. Pracodawca może jednak wykazać się elastycznością, szczególnie jeśli dla pracownika uczestnictwo w żałobie ma duże znaczenie duchowe.
Symbole religijne, światopogląd i zatrudnienie – co orzekł TSUE?
Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 13 października 2022 r. (C-344/20) orzekł, że ogólna polityka neutralności w miejscu pracy, zakazująca wyrażania przekonań religijnych czy politycznych, nie jest uznawana za przejaw bezpośredniej dyskryminacji, jeśli stosowana jest konsekwentnie.
Analogicznie, pracodawca może odmówić udzielenia dnia wolnego na pogrzeb papieża, o ile postępuje zgodnie z zasadą równego traktowania wszystkich pracowników – niezależnie od ich wyznania czy światopoglądu.
Kiedy religia może być uzasadnieniem różnicowania pracowników?
Zgodnie z przepisami, organizacje religijne, związki wyznaniowe czy szkoły katolickie mogą wymagać od swoich pracowników określonego wyznania, lojalności wobec wartości religijnych oraz przestrzegania zasad etyki. W takich przypadkach religia może być rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym.
Czytaj także: Ile zarabiał papież?
Wniosek: Pogrzeb papieża a prawo pracy – szacunek, nie przywilej
Choć dzień wolny na pogrzeb papieża nie przysługuje automatycznie, nic nie stoi na przeszkodzie, by pracodawcy wykazali się zrozumieniem i umożliwili pracownikom duchowe uczestnictwo w tym ważnym wydarzeniu. Śmierć papieża, żałoba narodowa, chęć przeżycia tej chwili – to okoliczności, które warto potraktować nie przez pryzmat przepisów, lecz ludzkiej empatii.
Źródło: Infor.pl
